Osuszanie ścian, budowli murowanych

1. Diagnoza zawilgocenia – pierwszy krok do skutecznego osuszenia

Skuteczne osuszanie budowli murowanych zawsze zaczyna się od dokładnej diagnozy. Zawilgocenie murów może mieć wiele przyczyn: brak izolacji poziomej lub pionowej lub jej niewłaściwy dobór, uszkodzenia powłok hydroizolacyjnych, kapilarne podciąganie wilgoci z gruntu, nieszczelne instalacje, kondensację pary wodnej, czy też awarie systemów odwodnienia. Aby dobrać właściwą technologię osuszania, konieczne jest wykonanie pomiarów wilgotności, analizy składu chemicznego soli mineralnych w murze oraz ocena stanu technicznego tynków i cegieł.

Na etapie wstępnym ustala się również, czy zawilgocenie ma charakter aktywny (trwały dostęp wody), czy jest wynikiem dawnych usterek. W tym celu często przeprowadza się próbne odparowywanie wilgoci, analizę izoterm oraz kontrolę stanu powłok zewnętrznych i wewnętrznych. Doświadczony wykonawca potrafi połączyć wnioski z oględzin z dokumentacją projektową i ekspertyzą geotechniczną. Kluczowe jest zidentyfikowanie maksymalnego poziomu wody gruntowej oraz wszelkich stref styku murów z elementami konstrukcyjnymi narażonymi na parcie wody.

Zebrane informacje stanowią podstawę do opracowania planu naprawczego, który powinien uwzględniać zarówno wybór odpowiednich materiałów izolacyjnych, jak i sekwencję wykonywania robót. Często bowiem błędy nie wynikają z braku materiałów, lecz z ich niewłaściwego zastosowania, kolejności działań czy braku synchronizacji pomiędzy izolacjami poziomymi i pionowymi.

2. Przygotowanie podłoża – kluczowy etap przed osuszaniem i iniekcją

Zanim przystąpi się do właściwego osuszania ścian, niezbędne jest gruntowne przygotowanie podłoża. Pierwszym krokiem jest usunięcie zdegradowanych tynków, które najczęściej uległy pęknięciom, spuchnięciu, odspajaniu lub są silnie zasolone. W trakcie tego procesu wykonuje się także pogłębienie fug, co zwiększa powierzchnię kontaktu dla przyszłych materiałów iniekcyjnych i pozwala skuteczniej usunąć resztki tynków z powierzchni cegieł.

Bardzo ważne jest oczyszczenie powierzchni ścian z wykwitów solnych oraz resztek zaprawy. W tym celu używa się szlifierek diamentowych, które umożliwiają dotarcie do porów materiału murowego i usunięcie zaszłości chemicznych mogących zakłócać działanie materiałów blokujących podciąganie wilgoci. Często w tym samym etapie stosuje się preparaty odgrzybiające, zwłaszcza jeśli mur nosi ślady porażenia przez pleśń lub grzyby domowe.

Tak przygotowana powierzchnia jest gotowa do dalszych prac – iniekcji poziomej, nakładania izolacji pionowej od wewnątrz, a także tynkowania zaprawami wodoszczelnymi, które zapobiegają nawrotom wilgoci i są na nią odporne. W tym miejscu należy zaznaczyć, że niewłaściwe przygotowanie muru niemal zawsze skutkuje nieskutecznością izolacji wtórnej – żadne, nawet najlepsze materiały nie zadziałają na zapyloną, wilgotną lub zbyt zasoloną powierzchnię.

3. Odtworzenie izolacji poziomej – iniekcja ciśnieniowa i grawitacyjna

Gdy zawilgocenie ścian wynika z braku lub utraty izolacji poziomej, kluczowym rozwiązaniem staje się iniekcja murów, czyli wykonanie chemicznej bariery przeciwwilgociowej w poziomie fundamentów. W praktyce polega to na nawierceniu rzędów otworów (najczęściej w dwóch liniach) i wprowadzeniu w nie specjalnych preparatów iniekcyjnych – na bazie silanów, silikonów, krzemianów lub żywic. W zależności od technologii iniekcja może być ciśnieniowa lub grawitacyjna. W zabytkowych murach rzadko stosuje się iniekcje ciśnieniowe z uwagi na ryzyko ich uszkodzenia. 

Fot 1. Iniekcja ścian z cegły łączonej zaprawą wapienną w szpitalu na Gdańsku-Zaspie. Iniekcja została wykonana od zewnątrz, po odkopaniu fundamentów w celu zachowania ciągłości użytkowania pomieszczeń.  

Środki iniekcyjne penetrują strukturę cegieł oraz zaprawy, tworząc hydrofobową warstwę zaporową, która uniemożliwia dalsze podciąganie wilgoci. Dzięki temu mury powyżej bariery zaczynają stopniowo wysychać. Warto zaznaczyć, że pełna skuteczność iniekcji zależy nie tylko od rodzaju preparatu, ale również od jego dopasowania do rodzaju muru (cegła pełna, dziurawka, beton komórkowy) oraz wilgotności materiału.

Po wykonaniu iniekcji należy odczekać odpowiedni czas na jej działanie – zwykle od kilku do kilkunastu dni – zanim przystąpi się do wykonywania izolacji pionowych czy prac wykończeniowych. Niekiedy, zwłaszcza przy dużym zasoleniu, konieczne jest też nałożenie tynków renowacyjnych o zwiększonej paroprzepuszczalności i zdolności wiązania soli jak Hydrostop Iniekcyjny nr 721 wymieszany z piaskiem.